တၢင်းပဵၼ်ဢဵၵ်ႉၶျ်ဢၢႆႇဝီႇ (HIV)

ၸိူဝ်ႉမႅင်း HIV

        ၸွင်ႇႁူႉမႅၼ်ႈႁႃႉ  ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်းၼိုင်ႈဝၼ်းၼၼ်ႉ မီးၵူၼ်းၸပ်းၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ် ဢဵၵ်ႉၶျ်ဢၢႆႇဝီႇ (30)ေၵႃႉ။ ၸွင်ႇၸဝ်ႈၵဝ်ႇၵူဝ်ပဵၼ်ၵူၼ်းေၵႃႉၼိုင်ႈ ၼႂ်းၼၼ်ႉႁႃႉ???

• HIV/AIDS ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ 

                    HIV ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ၸိူဝ်ႉမူင်ႈမႅင်း တၢင်းပဵၼ်ဢၼ်ၼိုင်ႈ။ သင်ဝႃႈမၼ်းၶဝ်ႈၵႂႃႇၼႂ်းတူဝ်ၵူၼ်းႁဝ်းယဝ်ႉ  မၼ်းေတၵႂႃႇယႃႉပႅတ်ႈ ႁႅင်းၶၢမ်ႇတူဝ်ၵူၼ်းႁဝ်း ၵမ်းဢိတ်းဢိတ်းေသ ႁဵတ်းႁႂ်ႈႁႅင်းၶၢမ်ႇတူဝ်ၵူၼ်းႁဝ်း  ယွမ်းလူင်းၵႂႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ေပႃးႁႅင်းၶၢမ်ႇတူဝ်  ယုပ်ႈယမ်းေၵႃႈ တၢင်းပဵၼ်တၢင်ႇမဵဝ်း ေတၶဝ်ႈမႃးလႆႈငၢႆႈငၢႆႈေသ ေတပဵၼ်ၵူၼ်းဢမ်ႇယူႇလီၵႂႃႇ၊  ၵွပ်ႈၼၼ် တၢင်းပဵၼ် HIV ၼႆႉ ေတၸၢင်ႈႁွင်ႉလႆႈဝႃႈ  တၢင်းပဵၼ် ႁႅင်းၶၢမ်ႇတူဝ်တူၵ်းယွမ်းၼႆယူႇယဝ်ႉ။
                   တၢင်းပဵၼ်ဢဵၵ်ႉၶျ်ဢၢႆႇဝီႇ ဢဵတ်ႇသ်ၼႆႉ  ယႃႈယႃတႃႇေတယူတ်းယႃ  ႁႂ်ႈမၼ်းႁၢႆၶၢတ်ႇၼၼ်ႉ ဢမ်ႇပႆႇမီးႄလႈ  ၵူၼ်းၸပ်းတိတ်းေၵႃႈ ၼမ်မႃးၵူႈမိုဝ်ႉၵူႈဝၼ်းဝၼ်းယဝ်ႉ။

• HIV/AIDS တိတ်းလႆႈၼင်ႇႁိုဝ်?

                  ဢမ်ႇမီးလွင်ႈႄႁႉၵၢင်ႈေသ ႁူမ်ႈၵႃႇမၸွမ်း ၵူၼ်းမီးၸိူဝ်ႉမႅင်း HIV/AIDS ၊  ၸႂ်ႉၶဵမ်ႁူမ်ႈၵၼ်၊ ၸႂ်ႉမိတ်ႇထႃၼူတ်ႇၸွမ်းၵၼ် တင်းၵူၼ်းမီးၸိူဝ်ႉမႅင်း HIV/AIDS။
                 လႆႈထႅမ်ၺႃးလိူတ်ႈဢၼ်ၵူၼ်းမီးၸိူဝ်ႉမႅင်း HIV (ၵူႈမိူင်းမိူင်းႄတႉ ပိူၼ်ႈေတၸႅတ်ႈလိူတ်ႈယဝ်ႉ ၸင်ႇဢဝ်မႃးသႂၢင်းပၼ်ၵူၼ်းပဵၼ်)။
                 လုၵ်ႉတီႈႄမႈပႃးတွင်ႉဢၼ်မီး ၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ်ေသ ၸပ်းထိုင်လုၵ်ႈမိူဝ်ႈၽွင်း ၵိူတ်ႇ ဢွၵ်ႇမႃးႄလႈ မိူဝ်ႈလဵင်ႉၼူမ်းႄမႈပၼ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ။

• ၽၢင်ႁၢင်ႈတၢင်းပဵၼ်

                 လိူဝ်ေသၸႅတ်ႈလိူတ်ႈေသ ႁူႉဝႃႈၸပ်းတၢင်းပဵၼ်ယဝ်ႉ ယင်းမီးၽၢင်ႁၢင်ႈတၢင်းၿဵၼ် မိူၼ်ၼင်ႇ ပဵၼ်ၸဵပ်းၼႂ်းပၢၵ်ႇ၊ ၵႅမ်ႈ၊ ၵူင်ၵူၵ်ႇ။ ပဵၼ်တွင်ႇတိူဝ်ႇၸွမ်းေၶႃး၊ ၸွမ်းၵဵင်ႇေႁႉႄလႈ ငဝ်ႈၶႃႈ။ ဢမ်ႇႁူႉလွင်ႈတၢင်းေသ ပဵၼ်မၢၵ်ႇလႅင်း တၢင်းပဵၼ်ဢၼ်ၸၢင်ႈလၢမ်းၵႂႃႇၸွမ်းတူဝ် ပဵၼ်ႁူဝ်လိူၼ်။ ၵႆႉမီးလူမ်းၼၢဝ်၊ တွင်ႉၵႂႃႇ၊ ပဵၼ်ယဵၼ်းၸွမ်းၽိဝ်ၼိူဝ်ႉႄလႈ ၼမ်ႉၼၵ်းတူဝ်ယွမ်းလူင်းၸိူဝ်းၼႆႉ။

ၸိူဝ်ႉမႅင်း HIV

• တွၼ်ႈပဵၼ်ဢဵတ်ႇ

                ႁႅင်းၶၢမ်ႇတူဝ်ၵူၼ်းပဵၼ် ထုၵ်ႇၸိူဝ်ႉမႅင်းဢဵၵ်ႉၶျ်ဢၢႆႇဝီႇယႃႉလႅဝ်ၼမ်ယဝ်ႉႄလႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၸပ်းတိတ်းတၢင်းပဵၼ် ဢၼ်ၵူၼ်းပၵ်ႇၵတိ (ၵူၼ်းပုင်ႇမၢၼ်ႇ) ၶဝ်ဢမ်ႇၵႆႇပဵၼ် မိူၼ်ၼင်ႇ

1. ေပႃးပဵၼ် TB ၊  မီးလူမ်းၼၢဝ်ၶၢဝ်းႁိုင်၊ ဢႆဢွၵ်ႇလိူတ်ႈ၊ ၼမ်ႉၼၵ်းတူဝ်ယွမ်း။
2. ေပႃးပဵၼ်ပွတ်ႇၵီႈၵွပ်ႈၸိူဝ်ႉမႅင်း Pneumocystis ေတမီးလူမ်းၼၢဝ်ံ ဢႆႁႅင်ႈႁႅင်ႈ။
3. ေပႃးပဵၼ်ယႂ်းႁူမ်ႇဢွၵ်းေဢႃၸဵပ်းၵွပ်ႈ Cryptococcus ေတပဵၼ်ႁူဝ်ၶႆႈႁၢဝ်ႉႁႅင်း၊ ေၶႃးၶႅင်၊ တွင်ႉၶူၼ်ႉႄလႈ ႁၢၵ်ႈ။

• လွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ဢမ်ႇႁဵတ်းႁႂ်ႈၸပ်းတၢင်းပဵၼ်မႃးလႆႈငၢႆႈ

                ၽူႈၸပ်းတိတ်းၸိူဝ်ႉမႅင်းဢဵၵ်ႉၶျ်ဢၢႆႇဝီႇႄလႈ ပီႈၼွင်ႉဢူၺ်းေၵႃႉၵူၼ်းပဵၼ်ထုၵ်ႇလီႁူႉ။

1. ပိၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ တၢင်းပဵၼ်ဢဵၵ်ႉၶျ်ဢၢႆႇဝီႇၼႆႉ ပဵၼ်တၢင်းပဵၼ် ဢၼ်ဢမ်ႇပႆႇမီးယႃႈယႃ ယူတ်းယႃႁႂ်ႈႁၢႆေသတႃႉ မၼ်းဢမ်ႇၸပ်းၵၼ်လႆႈငၢႆႈငၢႆႈၼင်ႇၵဝ်ႇ။
2. ယူႇႁိူၼ်းလဵဝ်ၵၼ်မိူၼ်ၼင်ႇ  ၵိတ်ၶဝ်ႈႁူမ်ႈမူႇၵၼ်၊ ၼွၼ်းၼႂ်းသုတ်းလဵဝ်ၵၼ်၊ ယိမ်ၼုင်ႈၶူဝ်းလဵင်းၵၼ်၊ ၶိုၼ်ႈထၢင်ၽၢႆႈႁူမ်ႈၵၼ်၊ ၸႂ်ႉၽႃႈၸဵတ်ႉၼႃႈၽိုၼ်လဵဝ်ၵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ  ဢမ်ႇႁဵတ်းႁႂ်ႈၸပ်းၸိူဝ်ႉမႅင်းဢဵၵ်ႉၶျ်ဢၢႆႇဝီႇလႆႈ။
3. ယိပ်းမိုဝ်းၵၼ်၊ ၵွတ်ႇၵၼ်၊ ၼမ်ႉတႃတိူဝ်ႉၺႃးၵၼ်၊ ဢၢပ်ႇၼမ်ႉတႃႈလဵဝ်ၵၼ်၊ တီႈလဵဝ်ၵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ေၵႃႈဢမ်ႇႁဵတ်းႁႂ်ႈၸပ်းၸိူဝ်ႉမႅင်းတီႈၵၼ်လႆႈငၢႆႈငၢႆႈမႃး။

ၶူဝ်းၶွင်ဢၼ်ေႁႉၵင်ႈ လၢႆးေတဢမ်ႇၸပ်းၸိူဝ်ႉမႅင်းလႆႈငၢႆႈငၢႆႈ

• လွၵ်းလၢႆးေႁႉၵင်ႈ

1. ထုၵ်ႇလီၾၢင်ႉတႃႇေသႇဝႃႈ ၵူၼ်းၵူႈေၵႃႉ ၸၢင်ႈမီးၸိူဝ်ႉမႅင်းဢဵၵ်ႉၶျ်ဢၢႆႇဝီႇ၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၵူၼ်းၸပ်းၸိူဝ်ႉမႅင်းဝႆႉၼၼ်ႉ တူၺ်းၽၢင်ႁၢင်ႈတၢင်းၼွၵ်ႈၶဝ်ၵူၺ်း  ေတဢမ်ႇႁူႉလႆႈ။ ေပႃးၸႅတ်ႈတူၺ်းလိူတ်ႈ ၸင်ႇၸၢင်ႈႁူႉလႆႈဝႃႈ မီးတၢင်းပဵၼ်။
2. ၵွပ်ႈၼႆထုၵ်ႇလီႁူမ်ႈၵႃႇမၸွမ်း ၽူဝ်ႁဝ်းေၵႃႉလဵဝ်၊ ေမးႁဝ်းေၵႃႉလဵဝ်ၵူၺ်း။ မီးၽူဝ်လဵဝ်ေမးလဵဝ်ၼႆႉပဵၼ် လၢႆးေႁႉၵၢင်ႈတၢင်းပဵၼ် ဢၼ်လီေသပိူၼ်ႈေသ ဢမ်ႇၵႃး  ၼႃးႁိူၼ်းေၵႃႈ ေတမူၼ်ႈသိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လိူဝ်ေသၼၼ်ႉ လူဝ်ႇႁူႉဝႆႉဝႃႈ ၼႂ်းၼမ်ႉၼူမ်းႄမႈေၵႃႈ မီးၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ်ႄလႈ  ႄမႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ဢၼ်မီးၸိူဝ်ႉမႅင်းဢဵၵ်ႉၶျ်ဢၢႆႇဝီႇဝႆႉၼၼ်ႉ  ေတဢမ်ႇလႆႈပၼ်လုၵ်ႈၵိၼ်ၼူမ်းႄမႈ။ ႄမႈမီးၸိူဝ်ႉမႅင်းတၢင်းပဵၼ်ေသတႃႉ သင်ပၼ်လုၵ်ႈ ဢွၼ်ႇၵိၼ်ၼမ်ႉၼူမ်းၽွင်ဢဝ်ႄတႉ ေတေႁႉၵင်ႈလႆႈ ဢမ်ႇႁႂ်ႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၸပ်းတၢင်းၸိူဝ်ႉမႅင်း တီႈႄမႈၼၼ်ႉ။
3. ဢမ်ႇၸႂ်ႉၶဵမ်ႁူမ်ႈၵၼ်တၢင်းၵူၼ်းတၢင်ႉေၵႃႉ။

• သင်ဝႃႈေတႁူမ်ႈၵႃႇမၸွမ်း ၵူၼ်းတၢင်ႇေၵႃႉ ဢၼ်ဢမ်ႇၸႂ်ႈၽူဝ်ေမးၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼႆ ႁႂ်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်းထူင်ယၢင်ၵူႈပွၵ်ႈ။ လွင်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်းထူင်ယၢင်ၼႆႉ မၼ်းေႁႉၵင်ႈလႆႈတၢင်းပဵၼ် ဢဵတ်ႇသ် ေသဢမ်ႇၵႃး ယင်းေႁႉၵင်ႈလႆႈပႃးတၢင်းပဵၼ်တၢင်ႇၸိူဝ်ႉတၢင်ႇမဵဝ်း ဢၼ်ၸပ်းၵွပ်ႈလွင်ႈ ႁူမ်ႈၵႃႇမထႅင်ႈလူးၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။

#Sai Seng Serk
#www.saisengserk.com
#Credit: SHAN STATE DEVELOPMENT FOUNDATION

Share: