ၸၢႆးၼုမ်ႇပၼ်း လႄႈ ၸၢႆးဝုၼ်းသႃႇ ၵိူတ်ႇႁၼ် ၼႃႈမႃး မိူဝ်ႈပၢၼ်ဢင်းၵိတ်းၵိတ်း ဢုပ်ႉပိူင်ႇၽွင်းငမ်း လူင်ႈၼႃႈၸမ်တေလႆႈ လွတ်ႈလႅဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸၢႆးၼုမ်ႇပၼ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းၸႃႇတီႉမိူင်းယၢင်း (ပွတ်းဢွၵ်ႇၶူင်း) ပဵၼ်လုၵ်ႈၸၢႆးၶဵင်းႁဵင်ၵေႃႉၼိုင်ႈယူႇ။ ၸၢႆးဝုၼ်းသႃႇၵေႃႈ ပဵၼ်ၵူၼ်းၸႃႇတီႉ တႃႈၵေႃႈ ပဵၼ်လၢၼ်ၸၢႆး ၽူႈဢုပ်ႉပိူင်ႇတႃႈၵေႃႈယူႇ။ ၸၢႆးဝုၼ်းသႃႇၼႆႉ ပေႃႈမၼ်းပဵၼ်ၶိူဝ်းဢင်းၵိတ်းၵေႃႉၼိုင်ႈ မႄႈသမ်ႉပဵၼ်ၵူၼ်းတႃႈၵေႃႈယူႇယဝ်ႉ။ ၸၢႆးဝုၼ်းသႃႇၼႆႉ ၸိုဝ်ႈဢင်းၵိတ်းမၼ်းႁွင်ႉဝႃႈ Michael David ဝႃႈၼႆသေ ၽွင်းမိူဝ်ႈၵေႃႉလဵၵ်ႉၼၼ်ႉ ၵႂႃႇၶိုၼ်ႈႁူင်းႁဵၼ်း ၸိင်ႇမေႇရီႇ (St. Mary Convent တီႈဝဵင်းၵဵင်းတုင် ၵိၼ် ၼွၼ်း တီႈႁူင်းႁဵၼ်းၽေႃႇတႃႇသေ ၶိုၼ်ႈႁဵၼ်းမႃးယူႇယဝ်ႉ။ ၸၢႆးၼုမ်ႇပၼ်းသမ်ႉ ဢသၢၵ်ႈယႂ်ႇလိူဝ်သေ ၸၢႆးဝုၼ်းသႃႇ သၢမ်ပီ ယွၼ်ႉဝႃႈၶိုၼ်ႈႁဵၼ်းတူၵ်းလိုၼ်းဢိတ်းၼိုင်ႈ ၸၢႆးဝုၼ်းသႃႇ လႄႈ ၸၢႆးၼုမ်ႇပၼ်းၼႆႉ ၶိုၼ်ႈႁဵၼ်းပဵၼ်ၸၼ်ႉလဵဝ်ၵၼ် ပဵၼ်ဢူၺ်းၵေႃႉလီၵၼ်ယူႇ ယူႇႁူမ်ႈၵၼ်မႃး ၸၢႆးဝိၼ်းသႃႇၵေႃႈ မၢတ်ႈၸၢႆးၼုမ်ႇပၼ်း ပဵၼ်ပီႈၵေႃႉၼိုင်ႈသေ ႁွင်ႉဝႃႈ ပီႈၼုမ်ႇပၼ်းၼႆယူႇယဝ်ႉ။
ၸၢႆးၼုမ်ႇပၼ်း တင်း ၸၢႆးဝုၼ်းသႃႇ ယဝ်ႉႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉသုင်တီႈႁူင်းႁဵၼ်း ၸိင်ႇမေႇရီႇယဝ်ႉ သိုပ်ႇၶိုၼ်ႈၸၼ်ႉၸွမ်သေ ဢူၺ်းၵေႃႉသွင်ၵေႃႉလႆႈၽၢတ်ႇယၢၼ်ၵၼ် ၵူၺ်းၵႃႈ လွင်ႈၵပ်းသိုပ်ႇတိတ်းတေႃႇတေႉမီးဝႆႉယူႇၵူႈၶၢဝ်းယၢမ်း။ ၸၢႆးၼုမ်ႇပၼ်း လႆႈၶိုၼ်ႈပၢႆးမေႃယႃတီႈ ၸၼ်ႉၸွမ်လူင်တႃႈၵုင်ႈ ၸၢႆးဝုၼ်းသႃႇတႄႉ သိုပ်ႇၶတ်းၸႂ် တႃႇတေလႆႈၸုမ်ႈၶူး BA တီႈတႃႈၵုင်ႈယူႇယဝ်ႉ။
NDAA_ESS
မိူဝ်ႈပီ 1958/ 1959 ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၽွင်းၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ် ႁူႉဝႃႈတေလႆႈၸုၼ်ႉဢႃႇမႃႇၸဝ်ႈၾႃႉယဝ်ႉၼႆလႄႈ ၸဝ်ႈၸိုဝ်ႈသဵင်လိုဝ်းလင် တီႈဝဵင်းၵဵင်းတုင် ဢၼ်ပဵၼ်ၸဝ်ႈငႃးၶမ်း (ဢမ်ႇၼၼ်) ၸဝ်ႈၵုၼ်ႇတလ တင်းၽူႈၵုမ်းၵမ်ယေးငိုၼ်းၸဝ်ႈၾႃႉ ဢူးပတိၼ်း ဢွၼ်ႁူဝ် ပီ 1958 ၼၼ်ႉ ၶဝ်ႈထိူၼ်ႇ ၵေႃႈတင်ႈတပ်ႉသိုၵ်း ''သိူဝ်ႁၢၼ်သိုၵ်းတႆး (SNA) ယူႇယဝ်ႉ။ ထိုင်မႃးပီ 1960 ၼၼ်ႉ ၸင်ႇလႆႈႁူမ်ႈတင်း ၸဝ်ႈၼွႆႉ (သေႃးယၼ်ႇတ) ၼုမ်ႇသိုၵ်းႁၢၼ်ယူႇသေ ထိုင်မႃးပီ 1964 ၼၼ်ႉ ၸင်ႇလႆႈၶိုၼ်းၽေဢွၵ်ႇၼုမ်ႇသိုၵ်းႁၢၼ်ယူႇယဝ်ႉ။ ၽွင်းမိူဝ်ႈၼၼ်ႉ (SNA) ၼႆႉ ၽွတ်ႈလႆႈတပ်ႉၵွင်လူင် (7)ၵွင်ယူႇ။ SNA ၼႆႉ တူင်ႉၼိုင်ၼႂ်းၼႃႈတီႈ မိူင်းယၢင်း၊ မိူင်းလႃး၊ သီလူး၊ မိူင်းယွင်း လႄႈ ပႅတ်ႇၵၢင်ႉၸိူဝ်းၼႆႉယူႇယဝ်ႉ။ ထိုင်မႃးပီ 1965 ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈငႃးၶမ်း လႆႈၶၢမ်ႇၶႃႈႁႅမ်လႄႈ ဢူးပတိၼ်း ၸင်ႇလႆႈသိုပ်ႇဢွၼ်ႁူဝ်ယူႇ။ မိူဝ်ႈပီ 1966 ၼၼ်ႉ ဢၼ်ပူဝ်ႇမွင်ႇဢွၼ်ႁူဝ်တပ်ႉၵွင်ၼိုင်ႈ လႆႈဝၢင်းၶိူင်ႈၵႂႃႇလႄႈ ထႅင်ႈသၢမ်တပ်ႉၵွင်ၵေႃႈ လူႉလႅဝ်ၵႂႃႇ ႁဵတ်းၼႆသေ ဢၼ် (SNA ) တူင်ႉၼိုင် ၼႂ်းၼႃႈတီႈ မိူင်းယၢင်း မိူင်းမ ပႅတ်ႇၵၢင်ႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ၵိုတ်းဝႆႉတပ်ႉၵွင်ၼိုင်ႈၵွင်ၵူၺ်းယဝ်ႉ။
မိူဝ်ႈပီ 1962 ၼၼ်ႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၼႄႇဝိၼ်း သိမ်းဢႃႇၼႃႇလႄႈ ၵၢၼ်မိူင်းသုၵ်ႉယုင်ႈ ဢမ်ႇၼိမ်သဝ်းလႄႈ ၸၢႆးၼုမ်ႇပၼ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇပဵၼ်သိုပ်ႇၶိုၼ်ႈ ပၢႆးမေႃယႃယဝ်ႉတူဝ်ႈသေ ၸင်ႇပွၵ်ႈၶိုၼ်းမိူဝ်းမႃးမိူင်းတႆး ၶဝ်ႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ တီႈ (SNA ) ဢၼ်ဢွၼ်ႇၵႅၼ်ႉဢွၼ်ႁူဝ်ၼၼ်ႉယူႇ ၸၢႆးဝုၼ်းသႃႇၵေႃႈ ၶဝ်ႈမႃးႁူမ်ႈ ၶဝ်ႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။ ထိုင်မႃးပီ 1967 ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၶုၼ်ႉမိၼ်ႉ ၸၢႆးၼုမ်ႇပၢၼ်း လႄႈ ၸၢႆးဝိၼ်းသႃႇၶဝ် ၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇ (SNA) သေ ၵေႃႇတင်ႈ ''တပ်ႉႁၢၼ်သိုၵ်းတႆး'' ယူႇယဝ်ႉ။ ၸုမ်းဢွၼ်ႇၵႅၼ်ႉၵေႃႈႁႅင်းယူပ်ႈယွမ်းမႃး 1970 ၼၼ်ႉ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်မၢႆသွင် ၼၢၼ်ႇသႅင်ၵႅဝ်ႉ လႄႈ လုၵ်ႈၼွင်ႉ (600) ၵေႃႉ ဝၢင်းၶိူင်ႈၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ။ ဢွၼ်ႇၵႅၼ်ႉၵေႃႈ ၵပ်းသိုပ်ႇတင်းဢူၺ်းၵေႃႉမၼ်း ပၢႆႈၵႂႃႇယူႇမိူင်းလၢဝ်း ဝၢႆးမႃး ၵႂႃႇယူႇတီႈမႄႈသၢႆသေႁဵတ်းပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်း ၵူၺ်းၵႃႈ လုၵ်ႈၼွင်ႉၵဝ်ႇမၼ်းႁူႉလႄႈ ၶဝ်မႃးတီႉၺွပ်းသေ ၶႃႈႁႅမ်တၢႆပႅတ်ႈယူႇယဝ်ႉ။
ၸဝ်ႈပွင်ၶိူဝ်းႄလႈ ၸဝ်ႈၸၢႆးလိုၼ်း
ၸဝ်ႈၶုၼ်မိၼ်ႉ ၸၢႆးၼုမ်ႇပၼ်း ၸၢႆးဝုၼ်းသႃႇၶဝ် ၵေႃႇတင်ႈ ''တပ်ႉႁၢၼ်သိုၵ်းတႆး'' ၼႆႉ ယွၼ်ႉပဵၼ်လုၵ်ႈႁဵၼ်းမီးပၺ်ႇၺႃႇလႄႈ မိူဝ်ႈတႄႇတႄႉ ၶိုၼ်ႈသၢင်ႉၶိုၼ်ႈသုင်မႃးတင်းၼမ် ၵူၺ်းၵႃႈ ၽိူဝ်ႇထိုင်ပီ (1969) ၼၼ်ႉ ၸုမ်းပႃႇတီႇၶွမ်ႇမိဝ်ႇၼိတ်ႉမၢၼ်ႈ (ၽၵပ) ၶဝ်ၶႂၢၵ်ႈၼႃႈတီႈ ၶဝ်ႈမႃးၼႂ်းမိူင်းတႆးႁႅင်းၼႃႇလႄႈ ၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈ လႆႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈၶဝ် လႆႈၼွမ်းၸူးၶဝ်တင်းၼမ်ယူႇ။ ၸုမ်း (ၽၵပ) ၶဝ် ၶဝ်ႈမႃးတူင်ႉၼိုင် ၼႂ်းမိူင်းလႃး ၼမ်ႉပၢင်း သူပ်းလူၺ် တင်းၽင်ႇၼမ်ႉမႄႈၶွင် လႄႈ တီႈၼင်လိၼ်တိတ်းၸပ်းမိူင်းလႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၶဝ်မႃးႁူၺ်းဢဝ် ၸၢဝ်းၶိူဝ်းဢႃႇၶႃႇသေ သွၼ်ၵၢၼ်သိုၵ်းပၼ် ပီ (1971) ၼၼ်ႉ ၽွတ်ႈလႆႈတပ်ႉၵွင် (815) ဝႆႉငဝ်ႈၸိုင်ႈတီႈဝၢၼ်ၽၢင်ယူႇ။ ထိုင်မႃးပီ (1975) ၼၼ်ႉ ၶဝ်ႈသိမ်းဢဝ် မိူင်းမ ၸိူဝ်းပဵၼ်ၼႃႈတီႈတႆးယူႇၵမ်ႉၼမ်သေ ႁဵတ်းပဵၼ်ၽၢႆႇတႂ်ႈၵုမ်းၵမ် (815) ယွၼ်ႉၼၼ်ႉလႄႈ ဢႃႇၶႃႇ လႄႈ တႆး ၸင်ႇလႆႈယူႇႁူမ်ႈၵၼ်မႃး ၽၢႆႇတႂ်ႈၵုမ်းၵမ် (815) ဢၼ်ပဵၼ်ၸဝ်ႈၸၢႆးလိုၼ်း (ဢမ်ႇၼၼ်) လီမင်သျႅၼ်း ပေႃႈၶႄႇ မႄႈတႆး ပဵၼ်ၵူၼ်းၸႃႇတီႉပၢင်ႇသၢႆး မူႇၸႄႈၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။
ၸဝ်ႈၶုၼ်မိၼ် ၸၢႆးၼုမ်ႇပၼ်း ၸၢႆးဝုၼ်းသႃႇၶဝ် ႁူမ်ႈတင်းၸုမ်း (ၽၵပ) မိူဝ်ႈပီ (1972) ၼၼ်ႉသေ ၽွတ်ႈလႆႈၸုမ်း (768) သေ ၸဝ်ႈၼုမ်ႇပၼ်း ပဵၼ်ၽူႈမၢႆၽၢႆႇၵၢၼ်မိူင်း ၸၢႆးဝိၼ်းသႃႇသမ်ႉ ပဵၼ်ၽူႈမၢႆၽၢႆႇၵၢၼ်သိုၵ်းယူႇယဝ်ႉ။ ပိူင်ၽွတ်ႈ (ၽၵပ)ၶဝ်သမ်ႉ ၵၢၼ်သိုၵ်းၼႆႉ တေလႆႈမီးၽၢႆႇတႂ်ႈၽူႈမၢႆၵၢၼ်မိူင်းၼႆယူႇ။ တပ်ႉ (769) ၼႆႉ ငဝ်ႈၸိုင်ႈၶဝ် မီးတီႈသီလူးသေ တူင်ႉၼိုင်ၼႂ်းၼႃႈတီႈ သီလူး မိူင်းၽျၢၼ်း ႁူဝ်တွင်း တုင်ၽၸိူဝ်းၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။
ၸၢႆးဝုၼ်းသႃႇ လႄႈ ၸၢႆးၼုမ်ႇပၼ်းၶႃႈသွင်ၵေႃႉ ၶဝ်ႈႁဵတ်းသိုၵ်းပီႁိုင်မႃး ၽၢႆႇၵၢၼ်မိူင်း ၽၢႆႇၵၢၼ်သိုၵ်းၵေႃႈ မီးလွင်ႈတူဝ်ထူပ်း မီးလွင်ႈၵႅၼ်ႇၶႅင်မႃးတင်းၼမ်ယူႇ။ ၼႂ်းၶႃႈသွင်ၵေႃႉၼၼ်ႉ ဢၼ်ၸိုဝ်ႈသဵင်လိုဝ်းလင်လိူဝ်ပိူၼ်ႈ ဢၼ်သိုၵ်းတႆး သိုၵ်းဢႃႇၶႃႇဢမ်ႇၵႃး ပႃးတင်းသိုၵ်းဝၶဝ်ႁၵ်ႉလိူဝ်ပိူၼ်ႈ မီးလွင်ႈယုမ်ႇယမ်လိူဝ်ပိူၼ်ႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၸၢႆးဝုၼ်းသႃႇယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၵႄႈၵၢင်ဢူၺ်းၵေႃႉသွင်ၵေႃႉ လွင်ႈၸိုဝ်ႈသဵင်လႄႈ လွင်ႈႁၵ်ႉပႅင်းတီႈၵူၼ်းသိုၵ်းၼၼ်ႉ မီးလွင်ႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ်လႄႈ ၼႂ်းၵႄႈၵၢင်ဢူၺ်းၵေႃႉသွင်ၵေႃႉၵေႃႈ မီးၸႂ်ၸင်းၵၼ်မႃးၽွင်ႈယူႇ။ ၸၢႆးၼုမ်ႇပၼ်း ဝၢႆးမႃးပဵၼ် ''ၸဝ်ႈလၢဝ်ၶမ်း'' ၸၢႆးဝိၼ်းသႃႇ ဝၢႆးမႃးပဵၼ် ''ၸဝ်ႈဝုၼ်းသႃႇ ဢမ်ႇၼၼ် ''ၸဝ်ႈၶုၼ်သႃႇ ၼႂ်းၸုမ်း (ၽၵပ)ယူႇယဝ်ႉ။ ၽွင်းမိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၶုၼ်သႃႇ မီးသွင်ၶုၼ်သႃႇ ၶုၼ်သႃႇၼႂ်းၸုမ်း (ၽၵပ) လႄႈ ၶုၼ်သႃႇ ယူႇတင်းၼင်လိၼ်ထႆး ႁူဝ်မိူင်းၼၼ်ႉယူႇ။ ၶုၼ်သႃႇသွင်ၵေႃႉၼႆႉ မီးလွင်ႈၵပ်းသိုပ်ႇၵၼ် ယွၼ်ႉဝႃႈ လုၵ်ႈယိင်းၸဝ်ႈဝုၼ်းသႃႇ ၵူပ်းၵူႈပဵၼ်ႁိူၼ်းတင်း လုၵ်ႈၸၢႆးၸဝ်ႈၶုၼ်သႃႇ (MTA ) ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
တပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းလႃး (NDAA_ESS)
မိူဝ်ႈပီ (8-8-1988) ၼႂ်းမိူင်းမီးလွင်ႈသုၵ်ႉယုင်ႈတင်းၼမ်သေ တပ်ႉၵွင် (815) လႄႈ (768) ႁူမ်ႈၵၼ်သေ ၶဝ်ႈတိုၵ်းသိမ်းဢဝ်မိူင်းယၢင်း။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၶလယ (11) ၽူႈၸတ်းၵၢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈ တူၵ်ႉသုမ်းၵႂႃႇ ၽူႈၸတ်းၵၢၼ်သိုၵ်းမၢႆသွင် လႆႈႁွင်ႉသိုၵ်းၸွႆႈမႃးထႅင်ႈယူႇ ၸုမ်း (ၽၵပ) ၶဝ်ၵေႃႈ လႆႈႁူၼ်လင်ၵႂႃႇၶိုၼ်း။ ၽွင်းၼၼ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ်ပေႃႈၸဝ်ႈလၢဝ်ၶမ်း မႃးလႄႇတီႈဝဵင်းမိူင်းယၢင်းလႄႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ် ဢမ်ႇႁၢၼ်ႉၸႂ်ၼိူဝ်ၸုမ်း (815) လႄႈ (768) ၼၼ်ႉသေ ၸင်ႇလႆႈတီႉၺွပ်း ပေႃႈၸဝ်ႈလၢဝ်ၶမ်းသေ ၶႃႈႁႅမ်တၢႆပႅတ်ႈယူႇယဝ်ႉ။ ပၢင်တိုၵ်းမိူင်းယၢင်းၼၼ်ႉ ၽူႈၸတ်းၵၢၼ်သိုၵ်းပဵၼ် (သူရဢူးဢွင်ႇမိၼ်ႉဢူး) ပီ 2010 ၼၼ်ႉ မႃးပဵၼ်ၸွမ်ၸိုင်ႈမၢႆသွင်ယူႇယဝ်ႉ။
Mong Lar ( NDAA_ESS )
ဝၢႆးသေ ပၢင်တိုၵ်းမိူင်းယၢင်းယဝ်ႉ 1988 လိူၼ်ဢႄႇပရႄႇ သိုၵ်းဝၶဝ် သိမ်းဢႃႇၼႃႇပႅတ်ႈၸုမ်း (ၽၵပ) သေ ၵေႃႈတင်ႈၶိုၼ်ႈမႃး (UWSA) မိူဝ်ႈဝၼ်းထီႉ (17-4-1989) ၼၼ်ႉယူႇ။ ၼႃႈလိၼ်သိုၵ်း (815) ၸဝ်ႈၸၢႆးလိုၼ်းၵေႃႈ ၺွပ်းပႅတ်ႈၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်း (ၽၵပ) သေ သိမ်းဢႃႇၼႃႇသေ ၵေႃႇတင်ႈၶိုၼ်ႈမႃးတပ်ႉသိုၵ်း (NDAA) ၽွင်းမိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၸၢႆးလိုၼ်း ၵပ်းသိုပ်ႇတႃႇႁူမ်ႈတင်းသိုၵ်းတႆး ဢၼ်ပဵၼ်ၸဝ်ႈလၢဝ်ၶမ်း တင်း ၸဝ်ႈဝုၼ်းသႃႇယူႇ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၸုမ်းသိုၵ်းဝၵေႃႈ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈၸဝ်ႈဝုၼ်းသႃႇ ႁူမ်ႈတင်းသိုၵ်းဝ ၵူၺ်းၵႃႈ ၸဝ်ႈဝုၼ်းသႃႇ တိုၼ်းၶႂ်ႈႁူမ်ႈတင်း ၸဝ်ႈၶုၼ်သႃႇ (MTA ) တီႈႁူဝ်မိူင်းၼၼ်ႉယူႇ။ လိူၵ်ႈဢမ်ႇလႄႇ (12-5-1989) ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈဝိၼ်းသႃႇ ဢွၵ်ႇတၢင်းမႃးတင်း ႁူဝ်တွင်း မိူင်းၽျိၼ်းၼၼ်ႉသေ လုၵ်ႈၶူၺ်ၸဝ်ႈလၢဝ်ၶမ်း (ၸၢႆးၼုမ်ႇပၢၼ်း) ဢၼ်ပဵၼ်ၸၢႆးပျၢၼ်းၼၼ်ႉ လၵ်းႁႅမ်တၢႆပႅတ်ႈၸဝ်ႈဝိၼ်းသႃႇတီႈပွတ်းတၢင်းယူႇယဝ်ႉ။ လွင်ႈၸဝ်ႈဝုၼ်းသႃႇ လႆႈၶၢမ်ႇၶႃႈႁႅမ်တၢႆၼၼ်ႉ ၸုမ်းသိုၵ်းဝၶဝ်ဢမ်ႇႁၢၼ်ႉၸႂ်သေ ႁၢင်ႈႁႅၼ်းသိုၵ်း ဢၢင်ႈမႃးတိုၵ်း ၼႃႈတီႈ (768) ၽွင်းမိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၸၢႆးလိုၼ်း (815) လႆႈၶဝ်ႈၵႄႈလိတ်ႈပၼ်ၼႂ်းၵႄႈၵၢင်သေ သိုၵ်းဝၵေႃႈ လႆႈႁူၼ်လင်ၶိုၼ်း ၵူၺ်းၵႃႈ ၼႃႈတီႈ (768) ၵမ်ႈၽွင်ႈ ဢၼ်ပဵၼ်ႁူဝ်တွင်း မိူင်းၽျၼ်း တုမ်ႇၽၸိူဝ်းၼၼ်ႉ သိုၵ်းဝလႆႈၵႂႃႇၽွင်ႈ။
ၸဝ်ႈလၢဝ်ၶမ်း (ၸဝ်ႈၼုမ်ႇပၼ်း)
ၶၢပ်ႈတူဝ်ၸဝ်ႈဝုၼ်းသႃႇၵေႃႈ လႆႈႁဵတ်းသၢင်ႈဝႆႉ ပႃႈႁဵဝ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈ တီႈသဵၼ်ႈတၢင်း မိူင်းလႃး သီလူးၼၼ်ႉသေ တၢင်ႇၸိုဝ်ႈဝႃႈ (Michael David Camp) ၼႆယူႇယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေ ၸဝ်ႈဝုၼ်းသႃႇ ဢမ်ႇမီးယဝ်ႉ တပ်ႉၵွင် ၼႃႈလိၼ် (768) ၼႆႉၵေႃႈ လႆႈႁူမ်ႈၵၼ်တင်း ၸုမ်း (815) သေ ပဵၼ်မႃးၸုမ်း NDAA ၼႆႉယူႇယဝ်ႉ။ ၸုမ်းNDAA ဢၼ်ၸဝ်ႈၸၢႆးလိုၼ်းဢွၼ်ႁူဝ်ၼႆႉ ဢဝ်ငမ်းယဵၼ်ၵၼ်တင်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈမိူဝ်ႈ (30-6-1989) ၼၼ်ႉယူႇ။ ၸဝ်ႈလၢဝ်ၶမ်းတႄႉ မၼ်းလၢတ်ႈတီႈပီႈၼွင်ႉၵဵင်းတုင်ၶဝ်ဝႃႈ မၼ်းဢမ်ႇလႆႈဢဝ်တၢႆၸဝ်ႈဝုၼ်းသႃႇၼႆသေတႃႉ ၽႂ်ၵေႃႈဢမ်ႇယုမ်ႇ။
ၸွမ်သိုၵ်းပၢင်ၾႃႉႄလႈ ၸဝ်ႈၸၢႆးလိုၼ်း
တပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းလႃး (NDAA ) ဢၼ်ၸဝ်ႈၸၢႆးလိုၼ်း ဢွၼ်ႁူဝ်မႃး တင်ႈတႄႇပီ (30-5-1989) တေႃႇထိုင်မႃး (30-6-2019) ၼႆႉ ဢဝ်ငမ်းယဵၼ်ၸွမ်းမၢၼ်ႈ တဵမ် (30) ပီယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 30 ပီၼႆႉ ၸဝ်ႈၸၢႆးလိုၼ်း ၵုမ်းလႆႈၼႃႈတီႈမၼ်းၸဝ်ႈသေ ပူၵ်းပွင်ပၼ် ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ ပၢႆးယူႇလီ ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး သဵၼ်ႈတႃႈသၢႆတၢင်းတင်းၼမ်။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ၶတ်းၸႂ်ႁႂ်ႈဢဵၼ်ႁႅင်းတပ်ႉသိုၵ်းမၼ်းၸဝ်ႈ ၵႅၼ်ႇၶႅင်မီးၼမ်ႉၵတ်း ၼႆႉၵေႃႈ ပဵၼ်သရေႇၼႃႈတႃ တႃႇၵူၼ်းမိူင်းတႆးဢဝ်ၵုင်ႇမုၼ်ၸွမ်းတႄႉ ယွၼ်ႉဝႃႈ မိူင်းလႃးၼႆႉ မိူၼ်မိူင်းတႆးၵွၼ်းၶေႃလုၵ်ႈၼိုင်ႈယဝ်ႉ။
ၶေႃႈမုၼ်း ပိၼ်ႇမႃးဢဝ်တီႈ Sai Murngkhon (11-11-2017) ၼၼ်ႉၶႃႈ<မၢဝ်းၶမ်း (30-6-2019)>
- သႅင်သိုၵ်း
- www.saisengserk.com
