ပၢင်ပၼ်ၵႂၢမ်းႁူႉ
မိူဝ်ႈၼႆႉ ဝၼ်းထီႉ 27.11.2018 ၶၢဝ်းယၢမ်းၵၢင်ဝၼ်း 02:21PM လႆႈၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ပၼ်ၵႂၢမ်းႁူႉလုၵ်ႈႁဵၼ်း ေၼႃႈတႅၼ်းၶိူဝ်း ႁူင်းႁဵၼ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ငဝ်ႈၸိုင်ႈ လွႆတႆးလႅင်း။ လုၵ်ႈႁဵၼ်းၶိုၼ်ႈဢဝ်ၵႂၢမ်းႁူႉမီး 340ေၵႃႉ ၶူးသွၼ် 9ေၵႃႉ တီႈၼ်ႂးႁူင်းၵိၼ်ၶဝ်ႈ ႁူင်းသဝ်း။ လႆႈပၼ်ၵႂၢမ်းႁူူႉၵႂႃႇေတမီးယူႇ (3)ႁူဝ်ေၶႃႈ -
- လွင်ႈပႅတ်ႈယုၵ်းယၢၵ်း
- ၼမ်ႉၸ်ႂၶ်ႂႈဢွၼ်ႁူဝ်
- ၵၢၼ်ယုမ်ႇယၢမ်တူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ
- ၵၢၼ်ပႅတ်ႈယုၵ်းယၢၵ်း
ေပႃးမႃးတူၺ်း ၼိူဝ်လူမ်ၾႃႉၼႆႉ မိူင်းလႆႈတူၵ်းတႅမ်ႇ မိူင်းလႆႈဢမ်ႇၶိုၼ်ႈယ်ႂႇေၵႃႈပဵၼ် ယွၼ်ႉပိူၼ်ႈ ပိူင်ဢမ်လီႄလႈ ပဵၼ်မိူင်းဢၼ်ပႅတ်ႈၶူဝ်းၶွင်ဢၼ်ၸ်ႂႉတိုဝ်းယဝ်ႉ ဢမ်ႇမီးပၵ်းမီးပိူင်ၼၼ်ႉ ၵူၺ်း။
ပၢင်ပၼ်ၵႂၢမ်းႁူႉ
မိူင်းဢၼ်ပႅတ်ႈယုၵ်းယၢၵ်းႄလႈ မိူင်းဢၼ်ယုၵ်းယၢၵ်းၼိူဝ်လိူဝ်ေသပိူၼ်ႈၼၼ်ႉ ေတပဵၼ်မိူင်း ဢိင်ႇတူဝ်ႇၼီးသျႃး ( Indonesia ) ဢၼ်ယူႇဝႆႉ မိူင်းပွတ်းဢွၵ်ႇၸဝႃး ( West Java ) ႁွင်ႈၼမ်ႉ သီႇထလႃႇ ( Citarum River ) ၼၼ်ႉဝႆႉယူႇ ၊ ႁူဝ်ၵူၼ်းမိူင်း ဢိင်ႇတူဝ်ၼီးသျႃး ၼႆႉ ေတမီး ယူႇ 264 လၢၼ်ႉ ၵုၼ်ႇပွတ်းမိူင်းၶဝ်သမ်ႉ ေတမီးယူႇ 1367 ၵုၼ်ႇဝႆႉယူႇ ၊ တီးပွတ်း ၸဝႃး ပွတ်းဢွၵ်ႇ ၼႆႉ ႁူဝ်ၵူၼ်းၶဝ်ယူႇသဝ်းဝႆႉမီး 47 လၢၼ်ႉဝႆႉယူႇ ၊ ၵွပ်ႈၶဝ်ပႅတ်ႈ ယုၵ်းယၢၵ်း ဢမ်ႇမီးပၵ်းဢမ်ႇမီးပိူင် ႄလႈ ၵူၼ်းမိူင်းၶဝ် ဢၼ်ပဵၼ် တၢင်းပဵၼ် Cancer မီးယူႇ 20% ဝႆႉယူႇ ၊ ၵွပ်ႈၶဝ်ပႅတ်ႈ ယုၵ်ႉယၢၵ်း ၊ ယုၵ်းယၢၵ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉသမ်ႉ ၶိုၼ်းတူၵ်းၵႂႃႇၼ်ႂး ႁွင်ႈၼမ်ႉႄလႈ ၵူၼ်းမိူင်းသမ်ႉၶိုၼ်းၵိၼ် ၶိုၼ်းဢၢပ်ႇ ႄလႈႁႃၺွပ်းဢဝ်ပႃ ၵိၼ်ေသ လိုၼ်းသုတ်းမႃး ၵူၼ်းၸိူဝ်းယူႇႁိမ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဢဝ်ပဵၼ်တၢင်းပဵၼ် Cancer ၵႂႃႇပႅတ်ႈ။
လုၵ်ႈႁဵၼ်းႁူင်းႁဵၼ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ
မိူင်းဢိင်ႇတူဝ်ၼီးသျႃးၼႆႉ ထိုင်တီႈ ၸုမ်း WHO ၶဝ်ေပႃးလႆႈၸ်ႂႉၸႃႉႄလႈ ၸ်ႂသုၵ်ႉၵႂႃႇပႅတ်ႈယူႇ။ တီႈၼိူဝ်လွႆတႆးလႅင်း ၼႆႉေၵႃႈ ၵူၼ်းၼိူဝ်လွႆဢမ်ႇၼၼ် လုၵ်ႈႁဵၼ်းႁဝ်းၵူးေၵႃႉ ေၵႃႈထုၵ်ႇလီေမႃႁၵ်ႉ သႃႄလႈ မီးပၵ်းမီးပိူင် ပႅတ်ႈၶူဝ်းၶွင်ယူႇ ေပႃးဢမ်ႇၸ်ႂႈဢဝ်ၼႆႉၵႂႃႇၼႃႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ် ဢမ်ႇတၢပ်ႇလူဝ်ႇ မီးတိုၵ်းေတႃးႁဝ်းသင် ပ်ႂႉထႅင်ႈၶၢဝ်းတၢင်း 20 ပီၵႂႃႇၼႆႉ သိုၵ်းတႆး ေတတၢႆမူတ်းမူတ်းယူႇဢမ်ႇႁၢၼ်ႉ ဢၼ်ယူႇၼိူဝ်လွႆၼႆႉ။ ၵွပ်ႈၼႆ ၶ်ႂႈတူၵ်းယွၼ်းထိုင်တီႈ လုၵ်ႈႁဵၼ်းႁဝ်းႄလႈ တီႈေပႃႈႄမႈသူၶဝ် ယႃႇေပ ဢွၼ်ၵၼ် ပႅတ်ႈယုၵ်းယၢၵ်းလူင်ၵႂႃႇၵူႈတီႈ ႁဝ်းပႅတ်ႈယုၵ်းယၢၵ်းတီႈလ်ႂေၵႃႈၶ်ႂႈယဝ်ႉ ေပႃးထိုင်
လုၵ်ႈႁဵၼ်းႁူင်းႁဵၼ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ
ၶၢဝ်းၾူၼ်မႃး ယုၵ်ႉယၢၵ်းဢၼ်ႁဝ်း ပႅတ်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မၼ်းေတလူင်းၵႂႃႇယူႇတီႈၼ်ႂးႁွင်ႈၼမ်ႉႄလႈ ႁူဝ်ၼမ်ႉၵိၼ်ႁဝ်းမူတ်းႄလႈ လိုၼ်းသုတ်းမႃး ႁဝ်းၸင်ႇပဵၼ်ေယးၵႃႈ ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈေသတၢႆပႅတ်ႈမူတ်း ယူႇ။
- ၼမ်ႉၸ်ႂၶ်ႂႈဢွၼ်ႁူဝ်
ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ၵူၼ်းမိူင်းတူၵ်းၵိၼ်းတူၵ်းၽၢတ်ႇယူႇၼႆႉ ဢမ်ႇၸ်ႂႈယွၼ်ႉၵူၼ်းပိူၼ်ႈ မၼ်းပဵၼ်ယွၼ်ႉပိူၼ်ႈတႆးႁဝ်း ၶၢတ်ႇၽူးဢွၼ်ႁူဝ်လီႄလႈ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ႁတ်းဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းၼၼ်ႉ ၵူၺ်း။ ၵွပ်ႈၼႆႉ ေတႇဢဝ်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉၵႂႃႇ ႁ်ႂႈၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆးႁဝ်း မီးၸ်ႂၶ်ႂႈဢွၼ်ႁူဝ်ၼမ်ၼမ် ပၢၼ်ၵူႈ ပွၵ်ႈ မိူဝ်းပၢၼ် 1958 ေတႃႇထိုင် 2000 ပီ ၼႆႉ ၼ်ႂးၶၢဝ်းတၢင်း 42 ပီၼႆႉ ၵူၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆးႁဝ်းၶဝ် Shan Ethnic Group ၶဝ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ လႆႈဝႃႈ ပိုင်ႈဢိင်ၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆးလူင်ႁဝ်းေတႉေတႉ ၊ ဝၼ်းမိူဝ်ႈ ၼႆႉသမ်ႉ တႆးၶိူဝ်းလူင်ႁဝ်းေတလႆႈပိုင်ႈဢိင်ႇ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းဢွၼ်ၶဝ် ဢမ်ႇႁၢၼ်ႉယဝ်ႉ သင်ႁဝ်းေတယူႇ လၢႆလၢႆ ပ်ႂႉဝၼ်းတၢႆၵူၺ်းေတႉ။
ပၢင်ပၼ်ၵႂၢမ်းႁူႉ
သင်ဝႃႈ ဝၼ်းၼိုင်ႈ တူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇလႆႈပဵၼ်ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်မႃးၸိုင်ႈ ၶတ်းၸ်ႂ ႁ်ႂႈထွမ်ႇသဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်းၼမ်ၼမ် ၊ ၶတ်းၸ်ႂပၼ်ၶၢဝ်းယၢမ်းလူလိၵ်းၼမ်ၼမ် ၊ ၶတ်းၸ်ႂ ႁ်ႂႈမီးၸ်ႂြတႃး ေတႃႇေပႃႈႄမႈၵူၼ်းမိူင်း ၊ ၶတ်းၸ်ႂဢၼ်မီးသိၼ်ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ ၊ ၶတ်းၸ်ႂႁ်ႂႈမီးလွင်ႈၸ်ႂၽႅင်ပႅင်းႄလႈ ေမႃထတ်းသၢင်ႈၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ ၊ ၶတ်းၸ်ႂလႅၵ်ႈလၢႆပၢႆးဝူၼ်ႉတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇႄလႈ ၸ်ႂၵႂၢင်ႈပၼ်ၵူၼ်းတၢင်း ၼမ်။
လုၵ်ႈႁဵၼ်း ႁူင်းႁဵၼ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ
- ၵၢၼ်ယုမ်ႇယၢမ်တူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ
ၵိူတ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းမႃးၼိုင်ႈေၵႃႉၼႆႉ ေၵႃႇပဵၼ်ေပႃႈတၢင်းႄမႈႁဝ်းသွၼ်ပၼ်ႁဝ်း မီးတိၼ်မီးမိုဝ်း မီးၶႃယဝ်ႉ ႁ်ႂႈေမႃပႆမႃးလႆႈၼႆႉေၵႃႈ ပဵၼ်ၵၢၼ်ယုမ်ႇယၢမ်တူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇႁဝ်းႄလႈ ပဵၼ် ၼမ်ႉၵၢတ်ႉႁဝ်းၼိုင်ႈဢၼ်ယဝ်ႉ ၵွပ်ႈၼႆ ၵၢၼ်သင်ေၵႃႈလီ ဢၼ်သူၶဝ်ဝႃႈ ႁဵတ်းဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈဢၼ် ဝႃႈၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမီးေလႃႇ လိူဝ်ေသဢမ်ႇပႆႇႁဵတ်းတူၺ်းၵူၺ်း။
ၸဝ်ႈသၢင်ႇၶဝ်ၸဝ်ႈ
တၢင်းၶတ်းၸ်ႂ မီးၵႃႇႁိုဝ် လွင်ႈၶိုၼ်ႈယ်ႂႇမီးၵႃႈၼၼ်ႉ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၽ်ႂၽ်ႂေၵႃႈ ယႃႇေပ လူင်လိုမ်းၵၼ်ေသေၵႃႉ။ ၵၢၼ်ယုမ်ႇယၢမ်တူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼႆႉ ႁဝ်းေတလႆႈသၢင်ႈဢဝ်ႁင်းၵူၺ်း ဢမ်ႇ မီးၽ်ႂေတမႃးသၢင်ႇပၼ်ႁဝ်းေသေၵႃႉ ၵွပ်ႈၼႆ သင်ၶ်ႂႈမီးလွင်ႈယုမ်ႇယၢမ်တူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼမ်ၼမ် ၼၼ်ႉ ႁ်ႂႈဢွၼ်ၵၼ် လူလိၵ်ႈ ဢၢၼ်ႇလိၵ်ႈၼမ်ၼမ်ေသၵမ်း ဝၼ်းၼိုင်ႈ မ်ႂးေတပဵၼ်ၽူႈႁတ်းႁၢၼ်တွၼ်ႈ တႃႇ ၵူၼ်းၼ်ႂးမိူင်းတႆးၵူႈတီႈတီႈယူႇ။
ၼ်ႂးၶၢဝ်းတၢင်း 45 Min ၼႆႉ ၶႃႈႁဝ်းလႆႈပၼ်ၵႂၢမ်းႁူႉလုၵ်ႈႁဵၼ်းၵႂႃႇ ၽၢၵ်ႇၵႂၢမ်းၵႂႃႇေတ မီးယူႇ (3) ႁူဝ်ေၶႃႈၼႆႉေသ လႆႈၵိုတ်းလိုဝ်ႈ ပၢင်ပၼ်ၵႂၢမ်းႁူႉၵႂႃႇယူႇၼ်ႂးဝၼ်းထီႉ 27.11.2018 ၼၼ်ႉ ယူႇ။
သႅင်သိုၵ်း
ShanStateDefenceArm
